Zbliżająca się wiosna to dla jednych długo wyczekiwana pora roku wiążąca się z ciepłymi dniami pełnymi słońca, a dla drugich zwiastun nadciągającego koszmaru w postaci alergii. I chociaż większość osób nie może się doczekać wszechobecnej zieleni, to część z nich wie, że budząca się do życia roślinność to także pyłki i liczne alergeny unoszące się w powietrzu. Nie da się ukryć, że wiosna jest trudnym okresem dla alergików. Na szczęście istnieje wiele domowych sposobów na alergię wiosenną, które mogą nam pomóc rozprawić się z tą przypadłością. I to o nich chcemy opowiedzieć dziś nieco więcej.

Czym jest wiosenna alergia?

Przez pojęcie alergii rozumieć należy nadmierną i nieprawidłową reakcję organizmu na konkretne substancje znajdujące się w środowisku, czyli alergeny. Warto przy tym podkreślić, że cechą charakterystyczną alergii jest wystąpienie specyficznych dolegliwości, które mają związek z zaburzonym funkcjonowaniem układu immunologicznego. Podczas pierwszego kontaktu z alergenem organizm człowieka rozpoznaje go jako zagrożenie, dlatego też przy każdym kolejnym zetknięciu z nim aktywuje serię procesów prowadzących do rozwoju stanu zapalnego. W wyniku tego mechanizmu dochodzi do uwolnienia mediatorów układu neuro-immuno-endokrynnego, w tym m.in. histaminy, która odpowiada za wystąpienie uporczywego świądu, zaczerwienienia oraz obrzęku.

Jeżeli chodzi o alergię sezonową (zazwyczaj dotyczy to alergii wiosennej), to w tym przypadku uważa się, że alergen odpowiedzialny za pojawienie się reakcji alergicznej jest obecny w środowisku wyłącznie przez konkretny okres, np. pyłki roślin kwitnących w okresie wiosennym, które zwiększają swoje stężenie już pod koniec zimy i utrzymują się do późnej jesieni. Co ważne, predyspozycje do rozwoju alergii wiosennej często są dziedziczone. W niektórych przypadkach możemy rozważyć również hipotezę higieniczną, która zakłada, że na rozwój alergii może mieć wpływ zbyt częste stosowanie środków antybakteryjnych.

Skąd się bierze alergia wiosenna?

Dokładnych przyczyn alergii wiosennej może być wiele, podobnie jak symptomów tej uporczywej przypadłości. Za źródło tego problemu uważa się jednak pyłki roślin, w tym zarówno kwiatów, jak i traw, ziół, a czasami nawet drzew. By dowiedzieć się, co dokładnie wywołuje u nas alergię wiosenną, warto przeanalizować kalendarz pylenia roślin, który stanowi cenne narzędzie w kontroli alergii wiosennej i łagodzeniu jej objawów.

W okresie wiosennym największe znaczenie dla alergików ma okres pylenia brzozy, który zaczyna się pod koniec marca i trwa aż do początku maja. Drugim, często spotykanym alergenem są pyłki olszy, która kwitnie od lutego do kwietnia i również może wywoływać specyficzne dolegliwości. W okresie wiosennym przypada też okres pylenia jesionu, topoli oraz dębu, chociaż w przypadku tych drzew alergia na ich pyłki występuje stosunkowo rzadko. Warto również dodać, że czynnikiem wyzwalającym alergię wiosenną mogą być nie tylko pyłki roślin, ale i zarodniki pleśni. Ich poziom jest najwyższy w sezonie letnim, jednak już na wiosnę mogą dawać specyficzne objawy w postaci alergii.

Wiele osób pewnie zastanawia się, dlaczego to właśnie rośliny tak nas uczulają wraz z nadejściem pierwszych ciepłych dni. Okazuje się, że układ immunologiczny człowieka jest w stanie rozpoznać alergeny głównie na podstawie budowy białek. Pyłki zawierają duże ilości białek w zewnętrznej warstwie, ponieważ odgrywają one ważną rolę w procesie rozmnażania rośliny oraz warunkują jej przetrwanie. Niestety, w wyniku nieprawidłowej reakcji komórki układu odpornościowego człowieka rozpoznają białka pyłków jako szkodliwe i uruchamiają mechanizmy, które mają je unieszkodliwić. Odpowiedź organizmu jest gwałtowna i pojawia się z reguły bardzo szybko, np. w postaci pokrzywki alergicznej, duszności lub kichania.

Alergia wiosenna – objawy

Reakcja układu immunologicznego na dany alergen może być różna, podobnie jak stopień nasilenia danych objawów. Najczęściej alergia na pyłki wiosenne objawia się w postaci:

● świądu nosa;

● obrzęku powiek i (lub) ust;

● zaczerwienienia i łzawienia oczu;

● napadów suchego kaszlu i duszności.

● uczucia suchości w jamie ustnej;

● wodnistej wydzieliny z nosa, kichania i uczucia zatkanego nosa (tzw. katar sienny);

● pokrzywki (zaczerwienionych, obrzękniętych bąbli na skórze, które mogą zajmować większą część powierzchni ciała);

Część osób, które zmagają się z alergią wiosenną, zauważa u siebie również nieco bardziej uogólnione objawy, takie jak np. ból głowy, problemy ze snem i trudności z koncentracją. W skrajnych przypadkach może dojść do wystąpienia reakcji anafilaktycznej, która jest związana np. z uczuleniem na jad owoców błonkoskrzydłych, mogących ukąsić nas w okresie wiosennym.

Jak rozpoznać alergię wiosenną?

W wielu przypadkach objawy alergii wiosennej można pomylić z symptomami przeziębienia lub z bakteryjnym zapaleniem zatok. Warto jednak zaznaczyć, że dolegliwości towarzyszące alergii wiosennej pojawiają się niemal natychmiast po kontakcie z alergenem i szybko się intensyfikują. Alergicy mogą wówczas zaobserwować u siebie objawy jednostronnego nieżytu nosa, wyciek śluzowej wydzieliny, a czasami nawet upośledzenie węchu. U innych może z kolei nasilić się kaszel lub pojawić się wysypka na skórze.

Alergia wiosenna wymaga z reguły wizyty u alergologa, który przeprowadza szczegółowy wywiad z pacjentem, a czasami zleca także wykonanie testów alergicznych skórnych, które mają umożliwić wykrycie uczulenia na dane alergeny. Ważną wskazówką dla lekarza są wszelkie informacje na temat tego, kiedy pojawiają się dane objawy i czy mają one związek z zetknięciem się z danym alergenem np. w okresie wiosennym.

Co na alergię wiosenną – leczenie farmakologiczne i medycyna naturalna

Alergia wiosenna jest schorzeniem, którego objawy leczy się objawowo. W przypadku alergicznego nieżytu nosa pomocne mogą okazać się glikokortykosteroidy donosowe, jednak pożądane efekty działania mogą pojawić się dopiero po 2 tygodniach od rozpoczęcia ich stosowania. Wskazane w tej sytuacji są również leki przeciwhistaminowe przyjmowane doustnie oraz preparaty obkurczające opuchniętą śluzówkę nosa. Warto jednak pamiętać, by nie przyjmować ich zbyt długo i mieć na uwadze fakt, że mogą one osłabiać koncentrację, przez co nie są wskazane do przyjmowania przez osoby prowadzące pojazdy mechaniczne. Wsparciem w łagodzeniu objawów alergii wiosennej może być też immunoterapia alergenowa (odczulanie), która polega na wielokrotnym podawaniu szczepionki alergenowej w celu wywołania tolerancji immunologicznej na dany alergen.

Dużą popularnością wśród osób borykających się z alergią wiosenną są również metody leczenia wywodzące się z medycyny alternatywnej. Bazują one na naturalnych substancjach przeciwhistaminowych, które blokują, hamują lub zmniejszają aktywność histaminy, czyli mediatora odpowiedzialnego za rozwój reakcji alergicznej. W efekcie substancje te dążą do zatrzymania reakcji alergicznej, podobnie jak wymienione powyżej preparaty.

Warto również wspomnieć o tym, że zwolennicy naturalnego leczenia alergii wiosennej uważają, że dużą rolę w hamowaniu aktywności histaminy odgrywa zdrowa dieta oraz wsparcie układu odpornościowego. Z tego powodu ważnym elementem leczenia alergii jest wykluczenie z diety produktów odpowiedzialnych za zaleganie śluzu w organizmie, w tym m.in. słodyczy oraz żywności przetworzonej, która niejednokrotnie zawiera syrop glukozowo-fruktozowy. Warto również zrezygnować ze spożywania tłustych i smażonych potraw, a zamiast nich wybierać warzywa (np. kalafiory, brokuły, szparagi) i ryby gotowane na parze, chude, duszone mięso oraz kasze (m.in. jaglana).

Chcąc wesprzeć prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego, dobrze jest spożywać dużą ilość owoców i warzyw z wysoką zawartością witaminy C (np. papryka, czarna porzeczka, cytryna, kapusta kiszona), która zmniejsza ilość produkowanej histaminy. Równie ważne dla naszej odporności są cebula i czosnek, w których występuje kwercetyna, czyli związek o działaniu zbliżonym do leków antyhistaminowych. Kwercetyna, podobnie jak witamina C, hamuje reakcję alergiczną, przez co może pomóc nam w zniwelowaniu objawów alergii na pyłki wiosenne.

Zioła na alergię – z czego możemy skorzystać?

Objawy alergii wiosennej możemy zminimalizować poprzez stosowanie określonych ziół na alergię, które walczą z nieprawidłowymi reakcjami układu immunologicznego. Co ciekawe, możemy do nich zaliczyć nie tylko zioła znane nam z polskich łąk i lasów, ale także te brzmiące nieco bardziej egzotycznie, które pochodzą z różnych zakątków świata. Mowa tu przede wszystkim o takich preparatach jak:

● Manayupa – lecznicze zioło peruwiańskie, z którego liści przyrządza się herbatę oczyszczającą krew i detoksykującą organizm z substancji chemicznych. Manayupa jest wykorzystywana głównie podczas oczyszczania nerek i dróg moczowych, jak również leczenia chorób jajników. Zioło to wykazuje również działanie antyastmatyczne i przeciwhistaminowe, dzięki czemu jest przydatne w leczeniu alergii wiosennej oraz astmy oskrzelowej (rozszerza oskrzela);

● Sangre de Drago (Smocza krew) – występuje w postaci gęstej cieczy (żywicy), która zdobywana jest w wyniku nacięcia kory drzew Croton Lechleri. Preparat ten może być stosowany zarówno zewnętrznie (np. w celu zatrzymania krwawienia i ochrony rany przed infekcjami), jak i wewnętrznie – by zwiększyć odporność organizmu i wesprzeć leczenie chorób układu trawiennego. Co ważne, Sangre de Drago można stosować także w przypadku pokrzywki alergicznej, która jest częstym objawem alergii na pyłki wiosenne;


● Sosna nadmorska – w alergologii wykorzystuje się wyciąg z kory sosny, który, jak zostało potwierdzone licznymi badaniami, hamuje nadmierne wydzielanie śluzu i zmniejsza stan zapalny dróg oddechowych, przez co często pozwala na zmniejszenie dawek leków stosowanych w leczeniu astmy oskrzelowej. Wyciąg z kory sosny nadmorskiej ogranicza także nadmierne wydzielanie histaminy, przez co jest obiecującym preparatem naturalnym dla osób z alergią wiosenną. Warto jednak zaznaczyć, że nie powinny go stosować dzieci poniżej 6. roku życia oraz kobiety w pierwszych miesiącach ciąży;

● Lepiężnik różowy – ze względu na podobny wygląd liści jest on często mylony z podbiałem pospolitym. W medycynie naturalnej wykorzystuje się kłącze i liście lepiężnika, w których zawarte są składniki hamujące wydzielanie histaminy, a co za tym idzie – reakcji alergicznej. Ważną kwestią jest jednak fakt, że roślina ta zawiera alkaloidy pirolizydynowe, które są szkodliwe dla wątroby, w związku z czym pojedyncza terapia nie powinna trwać dłużej niż 4 tygodnie, a podczas jej stosowania należy przyjmować dodatkowe preparaty hepatoprotekcyjne;

● Czarnuszka siewna – roślina ta zyskuje w ostatnich latach na coraz większej popularności ze względu na jej działanie przeciwzapalne (dzięki tymochinonowi) i przeciwalergiczne (za sprawą zawartości nigellonu, który hamuje uwalnianie histaminy). W ziołolecznictwie wykorzystuje się nasiona czarnuszki, które dostępne są w kilku postaciach – zmielone, jako napar, odwar, olej oraz nalewka;

●Rumianek lekarski – kwiaty rumianki są bogate m.in. w witaminę C, kwercetynę oraz apigeninę, które wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, a przy tym hamują wydzielanie histaminy. Jako ciekawostka warto wspomnieć, że przeprowadzone zostały badania na temat działania przeciwalergicznego wyciągu z rumianku oraz oksatomidu (lek przeciwhistaminowy pierwszej generacji), które wskazały, że są one równie skuteczne. Rumianek lekarski najczęściej stosowany jest w postaci naparu oraz nalewek na bazie 45% alkoholu;

●Pokrzywa zwyczajna – surowcem wykorzystywanym w ziołolecznictwie są liście oraz korzenie tej rośliny. Ze względu na zawartość pochodnych tyrozyny, witaminy C i witaminy B6 pokrzywa hamuje wydzielanie histaminy, w związku z czym może być stosowana jako środek przeciwzapalny i przeciwalergiczny. Jak wskazują badania, ekstrakt wodny i wodno-alkoholowy z pokrzywy może zmniejszyć objawy alergii wiosennej.

Ziołowe herbaty na wiosenną alergię – jak je przygotować?

Herbaty antyalergiczne, jak sama nazwa wskazuje, mają pomóc alergikom w radzeniu sobie z objawami alergii, w tym m.in. sezonowych. Zawarte w nich składniki hamują reakcję organizmu na konkretne alergeny wziewne, które doprowadzają do nadmiernego wydzielania histaminy, a także łagodzą objawy stanu zapalnego skóry, jak np. świąd, pieczenie, obrzęk i zaczerwienienie.

Dobra informacja jest taka, że nie musimy spędzać wielu godzin na poszukiwaniu specjalnej herbaty ziołowej na alergię. Wystarczy, że wsypiemy do szklanki lub dzbanka mieszankę ziół o działaniu przeciwalergicznym, np. pół łyżeczki suszonej pokrzywy, pół łyżeczki rumianku oraz pół łyżeczki suszonego kwiatu nagietka. Całość należy zalać wrzątkiem i odstawić do zaparzenia. Jak długo parzyć taką herbatę antyalergiczną? Im dłużej pozostawimy ją pod przykryciem, tym bardziej będzie ona intensywna, a zarazem korzystniej wpłynie na nasz organizm.

Co ważne, przedstawione przez nas zioła są jedynie przykładem na to, jak przygotować herbatę na wiosenną alergię. Zamiast nich można wykorzystać inne zioła, które przyczyniają się do hamowania wydzielania histaminy, a przy tym mają szereg innych właściwości, np. kwiat nagietka, babka lancetowata, czarnuszka siewna czy też skrzyp polny.

Domowe sposoby na alergię wiosenną

Herbata antyalergiczna to zaledwie jeden z domowych sposobów na alergię wiosenną. Wypróbować możemy również wiele innych metod, pamiętając przy tym jednak, że nie zawsze są one w stanie zastąpić terapię farmaceutyczną.

Jak jeszcze możemy sobie poradzić z uporczywymi objawami alergii? Oto kilka naszych wskazówek:

● przedmuchiwanie nosa wodą morską;
● wspomaganie odporności np. poprzez spacery w tężni solankowej;
● przemywanie łzawiących oczu np. wyciągiem z ziela świetlika lub solą fizjologiczną;
● domowe inhalacje (tzw. parówki) z soli fizjologicznej lub ziół, np. melisy, mięty, rumianku lub szałwii;
● nawilżanie pomieszczeń i ograniczanie otwierania okien w okresie intensywnego pylenia oraz kwitnienia;
● dieta przeciwhistaminowa, która, jak już wspomnieliśmy wcześniej, bazuje na produktach hamujących wydzielanie histaminy.

Profilaktyka alergii wiosennej – czy można się przed nią uchronić?

Istotną kwestią w przypadku osób, które zmagają się z różnymi objawami alergii wiosennej, jest odpowiednia profilaktyka. Warto na bieżąco sprawdzać kalendarz pylenia poszczególnych roślin, a w okresie intensywnego pylenia unikać spacerów w miejscach, w których będziemy narażeni na kontakt z alergenami. Po każdym spacerze dobrze jest z kolei wziąć prysznic, pamiętając o dokładnym umyciu twarzy, zmianie odzieży i spłukaniu włosów. Pomocne może okazać się też częste picie wody, przepłukiwanie nosa oraz unikanie pocierania dłonią oczu.