Ashwagandha (łac. Withania somnifera), znana również jako żeń-szeń indyjski, to roślina lecznicza wykorzystywana od tysięcy lat w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej. Roślina ta należy do rodziny psiankowatych – tej samej, do której zalicza się ziemniaki, paprykę, bakłażan i pomidory. W Polsce uprawa ashwagandhy nie jest jednak powszechnie praktykowana, co wynika głównie z nieodpowiedniego klimatu. Ashwagandha wymaga bowiem ciepła, dużej ilości słońca i dobrze przepuszczalnej gleby, co jest trudne do osiągnięcia w polskich warunkach atmosferycznych.

Słowo „ashwagandha” wywodzi się z sanskrytu i składa z dwóch słów: „ashwa”, które oznacza „koń”, oraz „gandha”, które oznacza „zapach” lub „aromat”. Określenie ashwagandha można zatem przetłumaczyć jako „zapach konia”. Nazwa ta odnosi się zarówno do charakterystycznego zapachu korzeni rośliny, który może przypominać zapach konia, jak i do jej właściwości wzmacniających i energetyzujących, które w tradycyjnej medycynie ajurwedyjskiej były porównywane do siły i witalności konia.

Ashwagandha pochodzi z Indii, gdzie jest tradycyjnie stosowana w medycynie ajurwedyjskiej. Roślina ta występuje również w innych regionach tropikalnych i subtropikalnych, takich jak Afryka Północna, Bliski Wschód oraz niektóre części Ameryki Południowej. Jej naturalne środowisko to obszary o ciepłym klimacie, dobrze przepuszczalnej glebie i dużej ilości słońca. W związku z rosnącą popularnością ashwagandhy jej uprawa i stosowanie rozprzestrzeniły się na całym świecie.

Ashwagandha jest rośliną o wielkości od 30 do 75 cm wysokości i charakterystycznym wyglądzie. Jest to krzew o rozgałęzionych łodygach, pokrytych szaro-zielonymi, owalnymi liśćmi. Liście są naprzemienne, eliptyczne, z pojedynczymi żyłkami i mogą mieć do 10 cm długości. Roślina wypuszcza małe, zielonkawo-żółte lub białe kwiaty, które rosną w skupiskach wzdłuż łodyg.



Po przekwitnieniu ashwagandha produkuje okrągłe owoce, które są zielone i mają średnicę około 1 cm. Owoce te są otoczone w torebce, która po dojrzeniu pęka, odsłaniając nasiona. Najcenniejszą częścią rośliny są jednak korzenie, które są grube, mięsiste i mają charakterystyczny, intensywny aromat przypominający zapach konia.

Ashwagandha zawiera szereg związków chemicznych, które są odpowiedzialne za jej właściwości lecznicze i zdrowotne. Dokładny skład chemiczny może różnić się w zależności od miejsca uprawy ashwagandhy, warunków środowiskowych oraz metod przetwarzania, jednak zakłada się, że są to głównie:

●witanolidy – najważniejsze związki chemiczne w ashwagandzie, odpowiedzialne za większość jej właściwości zdrowotnych. Witanolidy, takie jak witaferyna A, witanolid D i witanolid E, mają działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne i adaptogenne;

●alkaloidy – ashwagandha zawiera różne alkaloidy, takie jak witanina i somniferina, które wykazują działanie uspokajające i wspierające układ nerwowy;

●saponiny – przyczyniają się do właściwości adaptogennych i wzmacniających rośliny. Saponiny w ashwagandzie mogą wspierać funkcjonowanie układu odpornościowego i poprawiać ogólne samopoczucie, co jest szczególnie istotne w okresie powakacyjnym;

● steroidy – wspomagają równowagę hormonalną i wpływają na zdrowie metaboliczne;

● lignany – wykazują właściwości antyoksydacyjne i wspierają zdrowie układu sercowo-naczyniowego;

●witaminy i minerały – ashwagandha zawiera niewielkie ilości witamin, takich jak witamina C, jak również minerałów, takich jak żelazo, wapń, magnez i cynk, które wspierają ogólne zdrowie.

Ashwagandha zasłynęła przed wiekami w medycynie ajurwedyjskiej jako zioło „rasayana”, czyli takie, które promuje zdrowie i długowieczność. Roślina jest szeroko wykorzystywana w ziołolecznictwie w leczeniu różnych dolegliwości, począwszy od problemów z zasypianiem i przewlekłym stresem, aż po stany zapalne i niedobory w układzie odpornościowym. Nie da się zaprzeczyć również właściwościom adaptogennym ashwagandhy, która pomaga nam lepiej radzić sobie ze stresem, bez względu na jego źródło. W jaki sposób dokładnie ashwagandha wpływa na nasze zdrowie, urodę i samopoczucie?

Właściwości adaptogenne ashwagandhy polegają na jej zdolności do stabilizacji reakcji organizmu na stresory fizyczne, emocjonalne i psychiczne. Działanie to wiąże się z regulacją poziomów hormonów stresu, takich jak kortyzol. Regularne stosowanie ashwagandhy może więc prowadzić do obniżenia poziomu kortyzolu, co pomaga w zmniejszeniu objawów związanych ze stresem, takich jak lęk, napięcie i zmęczenie.

Roślina ta wpływa także na funkcjonowanie układu nerwowego, wspierając stabilizację nastroju i poprawę ogólnego samopoczucia. Dzięki swojemu działaniu uspokajającemu ashwagandha może pomóc w łagodzeniu objawów depresji i lęku, wspierając równocześnie zdrowie psychiczne i emocjonalne.

Działanie adaptogenne ashwagandhy ma również wpływ na poprawę jakości snu, co jest szczególnie istotne dla osób borykających się z bezsennością lub zaburzeniami snu związanymi ze stresem. Roślina może wspierać regenerację organizmu podczas snu, co przyczynia się do lepszej jakości odpoczynku i ogólnego samopoczucia.

Przewlekły stres może osłabiać układ odpornościowy, zwiększając podatność na infekcje i choroby. Dzięki obniżeniu poziomów kortyzolu, hormonu stresu, ashwagandha jako naturalny adaptogen wspiera zatem równowagę hormonalną i zmniejsza negatywny wpływ stresu na układ odpornościowy. Co ważne, ashwagandha jest bogata w witanolidy, które wykazują działanie przeciwzapalne i antyoksydacyjne. W efekcie roślina ta pomaga w redukcji stanów zapalnych, które mogą osłabiać funkcjonowanie układu odpornościowego. Ponadto ashwagandha chroni komórki przed uszkodzeniami oksydacyjnymi wywołanymi przez wolne rodniki, co jest kluczowe dla utrzymania zdrowego układu odpornościowego.

Ashwagandha może także wspierać produkcję komórek odpornościowych, takich jak limfocyty i makrofagi, które są istotne w obronie organizmu przed patogenami. Poprzez poprawę funkcji tych komórek roślina przyczynia się do zwiększenia zdolności organizmu do wykrywania i eliminowania bakterii, wirusów i innych zagrożeń.

Badania nad ashwagandhą wskazują, że roślina ta ma potencjał w poprawie różnych aspektów zdrowia mózgu, takich jak pamięć, koncentrację i ogólne funkcje poznawcze. Ashwagandha wykazuje przede wszystkim działanie neuroprotekcyjne, co oznacza, że chroni komórki nerwowe przed uszkodzeniami. Dzięki obecności związków aktywnych, takich jak witanolidy, roślina ta pomaga w zwalczaniu stresu oksydacyjnego, który jest jednym z czynników prowadzących do degeneracji komórek mózgowych i pogorszenia funkcji poznawczych. Antyoksydacyjne właściwości ashwagandhy pomagają w neutralizowaniu wolnych rodników, które mogą powodować uszkodzenia komórek nerwowych.

Dodatkowo ashwagandha wspiera funkcje poznawcze poprzez poprawę zdolności do koncentracji i uczenia się. Badania wykazały, że regularne stosowanie ashwagandhy może poprawić pamięć roboczą i długotrwałą, co przekłada się na lepszą zdolność do przetwarzania informacji i uczenia się nowych umiejętności. Roślina ta może także wspierać funkcje wykonawcze mózgu, takie jak planowanie, podejmowanie decyzji i rozwiązywanie problemów.

Chroniczny stres i wysokie poziomy kortyzolu mogą prowadzić do zwiększonego ciśnienia krwi i innych problemów sercowo-naczyniowych. Ashwagandha, dzięki swoim właściwościom adaptogennym, pomaga w obniżeniu poziomów kortyzolu, co przyczynia się do regulacji ciśnienia krwi i zmniejszenia ryzyka wystąpienia chorób serca. Roślina ta ma także działanie przeciwzapalne, które jest korzystne dla zdrowia układu sercowo-naczyniowego. Stany zapalne w organizmie mogą przyczyniać się do rozwoju chorób serca, takich jak miażdżyca. Poprzez swoje właściwości przeciwzapalne ashwagandha pomaga w redukcji stanów zapalnych, co wspiera zdrowie naczyń krwionośnych i zmniejsza ryzyko powstawania blaszki miażdżycowej.

Ashwagandha może również wpływać na poziom cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Badania sugerują, że roślina ta może wspierać utrzymanie zdrowych poziomów cholesterolu, co jest kluczowe dla zapobiegania chorobom serca. Regulacja poziomu cholesterolu i trójglicerydów pomaga w utrzymaniu zdrowego profilu lipidowego i zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych.

Ashwagandha wspiera regulację cyklu menstruacyjnego i łagodzi objawy związane z zaburzeniami hormonalnymi, takie jak bóle menstruacyjne i wahania nastroju. Może również wspierać zdrowie hormonalne w okresie menopauzy, pomagając w łagodzeniu objawów takich jak uderzenia gorąca, problemy ze snem i zmiany nastroju. W przypadku mężczyzn ashwagandha wpływa na zdrowie hormonalne poprzez wspieranie produkcji testosteronu – kluczowego hormonu dla zdrowia mężczyzn, który wpływa na libido, masę mięśniową oraz ogólną witalność.

Ashwagandha wpływa również na funkcjonowanie tarczycy, wspierając produkcję hormonów tarczycy, które regulują metabolizm i energię. Dzięki działaniu na poziomie hormonów tarczycy roślina ta może pomagać w utrzymaniu zdrowego tempa metabolizmu oraz w regulacji wagi i poziomu energii.

Badania sugerują, że ashwagandha może pomagać w obniżaniu poziomu cukru we krwi poprzez zwiększenie wrażliwości komórek na insulinę. Insulina jest kluczowym hormonem, który umożliwia komórkom absorpcję glukozy z krwi. Poprawa wrażliwości na insulinę może prowadzić do lepszej kontroli poziomu glukozy we krwi i zmniejszenia ryzyka hiperglikemii, która jest charakterystyczna dla cukrzycy.

Ashwagandha można stosować na kilka różnych sposobów, w zależności od preferencji i potrzeb zdrowotnych. Najczęściej są to suplementy diety, dostępne w różnych postaciach, takich jak:

●kapsułki i tabletki: To najwygodniejsza forma suplementacji. Kapsułki dostępne są m.in. w Herbavis i zawierają suszony, mielony korzeń ashwagandhy;

● proszek – ashwagandhę w postaci proszku można dodawać do napojów, smoothies, jogurtów czy dań. To dobra opcja dla osób, które preferują naturalne formy suplementacji. W Herbavis proszek jest dostępny w opakowaniach o różnych pojemnościach: 100 g, 250 g lub 500 g;

● ekstrakt płynny – skoncentrowany ekstrakt ashwagandhy, który można dodawać do wody lub soków.
 

Ashwagandha występuje również w takich formach jak:

● herbaty ziołowe, które można pić jako napar lub dodawać do innych herbat ziołowych. Herbaty z ashwagandhą pomagają w relaksacji i poprawie jakości snu;

● kosmetyki i preparaty zewnętrzne, które słyną z właściwości przeciwzapalnych i antyoksydacyjnych. Właściwości przeciwzapalne i antyoksydacyjne mogą wspierać zdrowie skóry. Produkty, takie jak kremy, maseczki czy też olejki, zawierają głównie ekstrakt z ashwagandhy;

● dodatek do posiłków, czyli proszek dodawany do takich dań jak curry, zupy, czy sałatki. Jest to sposób na włączenie ashwagandhy do codziennej diety w sposób naturalny i mniej zauważalny.

Dawkowanie ashwagandhy zależy od jej formy i indywidualnych potrzeb. Standardowo zalecana dawka standaryzowanego ekstraktu to 300-600 mg dziennie, podzielona na 2 lub 3 porcje. W przypadku proszku ashwagandhy dawka wynosi zazwyczaj 3-5 gramów dziennie, który można dodawać do napojów lub posiłków. Zawsze warto zaczynać od mniejszej dawki i stopniowo ją zwiększać, obserwując reakcje organizmu.

Ashwagandha to zaledwie jedno spośród wielu ziół, które mogą wesprzeć prawidłowe funkcjonowanie organizmu, zwłaszcza w zbliżającym się sezonie infekcyjnym. Ashwagandha pomaga w radzeniu sobie ze stresem, przez co wzmacnia układ odpornościowy i dodaje energii w okresie, kiedy organizm jest narażony na zmęczenie.

Innym ciekawym przykładem jest Pasuchaca – zioło o działaniu detoksykującym i wzmacniającym trzustkę, które jest cenione również za swoje właściwości wspierające zdrowie układu odpornościowego. Pomaga w utrzymaniu prawidłowego funkcjonowania dróg oddechowych, co jest istotne w sezonie przeziębień i grypy. Dzięki swoim właściwościom łagodzącym i wzmacniającym Pasuchaca może być cennym wsparciem w okresach, kiedy organizm jest szczególnie narażony na infekcje. Co ważne, Pasuchaca pomaga utrzymać prawidłowy poziom glukozy we krwi, reguluje pracę układu trawiennego i zmniejsza ryzyko powstawania komórek nowotworowych.
 
Jak widać, połączenie obu ziół – Ashwagandhy i Pasuchaca – to idealny sposób na to, by wzmocnić organizm przed sezonem jesienno-zimowym. Ashwagandha wspiera odporność i adaptację do stresu, podczas gdy Pasuchaca wzmacnia układ oddechowy i odpornościowy. Razem tworzą kompleksowe wsparcie, które może pomóc utrzymać zdrowie i dobrą kondycję w chłodniejszych miesiącach.